Μια Παναγιά για τον καθένα

(Η φωτογραφία είναι από την Παναγία την Περίβλεπτο στη Βέροια)

Μητέρα, προστάτιδα, ιερό πρόσωπο ανά τους αιώνες, επικαλούμαστε το όνομά της σε κάθε δύσκολη στιγμή της ζωή μας και τιμούμε τη μνήμη του θανάτου της με λαμπρότητα σε μεγαλοπρεπείς ναούς και ταπεινά ξωκλήσια.

Γλυκοφιλούσα, Ελεούσα, Βρεφοκρατούσα, Θρηνούσα, Θαλασσομαχούσα, Μεγαλόχαρη, Παντάνασσα, Κοσμοσώτειρα, Φανερωμένη, Αρχαγγελιώτισσα, Κρημνιώτισσα, Κανάλα, Σουμελά, Πλατυτέρα των Ουρανών... Πάνω από 500 τα ονόματα, τα «Θεοτοκωνύμια» που της έχει δώσει ο λαός.

Για την Κοίμηση της Θεοτόκου δεν υπάρχουν πληροφορίες από την Καινή Διαθήκη, αλλά μέσα από τα σχετικά τροπάρια της εκκλησιαστικής υμνολογίας και τις διηγήσεις σημαντικών εκκλησιαστικών ανδρών, όπως των Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, Διονυσίου του Αρεοπαγίτη κ.ά.

Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, η Θεοτόκος έμαθε για τον επικείμενο θάνατό της από έναν άγγελο, ανέβηκε σ’ ένα ορεινό όγκο στα ανατολικά της παλαιάς πόλης της Ιερουσαλήμ, στο όρος των Ελαιών, για να προσευχηθεί και να προετοιμαστεί, δίνοντας τα υπάρχοντά της σε δύο γειτόνισσές της χήρες. Από εκείνο το σημείο ειδοποίησε τους Αποστόλους να είναι έτοιμοι για το γεγονός. Όμως επειδή κατά την ημέρα της κοίμησης (του θανάτου Της) ορισμένοι Απόστολοι δεν βρίσκονταν στα Ιεροσόλυμα, λέγεται ότι μια νεφέλη τους έφερε κοντά Της. Μοναδικός απών ο απόστολος Θωμάς.

Η Κοίμηση της Θεοτόκου συνέβη στο σπίτι του Ευαγγελιστή Ιωάννη, στο οποίο έμενε και η Παναγία. Αφού της έκλεισαν τα μάτια, μετέφεραν το νεκροκρέβατό της στον κήπο της Γεθσημανής, όπου και την έθαψαν. Κατά τη μεταφορά του λειψάνου της, φανατικοί Ιουδαίοι αποπειράθηκαν να ανατρέψουν το νεκροκρέβατό της, αλλά τυφλώθηκαν. Μόνο ένας από αυτούς κατόρθωσε να το ακουμπήσει, όμως η παράδοση λέει ότι μια αόρατη ρομφαία του έκοψε τα χέρια.

Πάνω στον τάφο της χτίστηκε μεγαλοπρεπής ναός, που αποδίδεται στην Αγία Ελένη. Μετά την καταστροφή του, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαρκιανός με τη δεύτερη σύζυγό του Πουλχερία έχτισαν ένα νέο ναό και τρία χρόνια μετά τον θάνατό του, το 460, καθιερώνεται η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου. Η ημερομηνία όμως αυτή δεν επιβλήθηκε σε όλο τον χριστιανικό κόσμο.

Η Συριακή Εκκλησία τοποθέτησε την εορτή της Κοιμήσεως στις 26 Δεκεμβρίου την ίδια μέρα με τη Γέννηση του Κυρίου, μεταθέτοντας την κατά μία ημέρα, ενώ από τη Συρία η εορτή περνάει στην Ρώμη, όπου ο Πάπας Αδριανός εγκαινιάζει την εορτή στο ναό της Αγίας Μαρίας της Μείζονος. Στην Αίγυπτο η εορτή εμφανίστηκε τον 5ο αιώνα κι ως ημερομηνία τέλεσης της είχε οριστεί η 21η του αιγυπτιακού μηνός Τομπί δηλαδή η 16η Ιανουαρίου του Ιουλιανού ημερολογίου. Η Αρμενική Αποστολική Εκκλησιά γιορτάζει την Κοίμηση την Κυριακή που είναι πιο κοντά ημερολογιακά στην 15η του Αυγούστου θεωρώντας την ως μια Κινητή Εορτή.

Πάντως μεταξύ της Ορθόδοξης και της Καθολικής Εκκλησίας υπάρχει δογματική διαφορά σχετικά με την Κοίμηση της Θεοτόκου. Η Καθολική Εκκλησία πιστεύει στο δόγμα της ενσώματης ανάληψης της Θεοτόκου, αντίθετα, η Ορθόδοξη Εκκλησία κάνει λόγο πρώτα για Κοίμηση της Θεοτόκου, δηλαδή πραγματικό θάνατο (χωρισμό ψυχής και σώματος) και στη συνέχεια για μετάσταση της Θεοτόκου, δηλαδή ανάσταση (ένωση ψυχής και σώματος) και ανάληψή της κοντά στον Υιόν της.