ΦΑΝΟΥΡΟΠΙΤΑ... ΕΝΑ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΕΘΙΜΟ

Μοσχοβόλησαν οι εκκλησίες με αρώματα γαρύφαλλου και κανέλας από τις φανουρόπιτες που έφτιαξαν και φέτος οι γυναίκες για να τις μοιράσουν στον κόσμο, πιστές στην παράδοση που κληρονόμησαν από τις γιαγιάδες τους.

Περίτεχνα και εντυπωσιακά σχέδια, φαντασία και μαστοριά, νοικοκυροσύνη και αρχοντιά, πίστη και ελπίδα για το θαύμα. Όμως πέρα από το θρησκευτικό χαρακτήρα της γιορτής υπάρχει κάτι πολύ πιο ουσιαστικό και σημαντικό. Είναι η λαογραφική - πολιτισμική διάσταση και η διαχρονικότητά του εθίμου που πιθανότατα να έχει βαθύτερες ρίζες απ΄ότι φανταζόμαστε, σε παλιά προχριστιανικά έθιμα που χάνονται στα βάθη των αιώνων.

Φτιάχνεται από γυναίκες για τη μάνα του Αγίου, που ήταν αμαρτωλή, σκληρή, άπονη και συμπεριφερόταν απάνθρωπα στους φτωχούς, είναι στρογγυλή σαν τη γη και ενσωματώνει πρακτικές μαγείας, μαντείας, ευχές και επικλήσεις.

Τα υλικά παλιά ήταν 9, παραπέμποντας στους 9 μυστικούς μήνες της κύησης, όπου το παιδί αυξάνεται περιμένοντας να φανερωθεί, ενώ μπορεί να αντιπροσωπεύουν και δυνάμεις της γης, που μέσα στα σπλάχνα της κρύβει τα πάντα, αλλά και κυοφορεί τα πάντα. Ενδεχομένως λοιπόν να σχετίζονταν με τη λατρεία της θεάς Δήμητρας, προστάτιδας της γεωργίας, των σιτηρών, της καλλιέργειας, της βλάστησης, της γονιμότητας αλλά και του γάμου και της μητρότητας των ανθρώπων.

Η Φανουρόπιτα, δεν αναφέρεται σε κανένα κείμενο της εκκλησίας, αλλά αποτελεί μία πίστη και μια παράδοση που περνάει από γενιά σε γενιά απλά και μόνο επειδή το όνομα Φανούριος παραπέμπει στο “φανερώνω”!

Η εκκλησία όπως ξέρουμε κι από άλλες περιπτώσεις δεν έδειξε καμία δυσκολία στο να αγιάσει, να ευλογήσει και να ενσωματώσει στις παραδόσεις της, αρχαιότερα ειδωλολατρικά έθιμα, δείχνοντας αυτήν την προσαρμοστικότητα που της επέτρεψε να συνδεθεί με την λαϊκή ψυχή για να εμπνεύσει την πίστη στο Θεό, στους Αγίους και στο θαύμα.

Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια προσφορά με σκοπό την επικοινωνία με το θείο και το αόρατο από το οποίο ζητάμε βοήθεια και καθοδήγηση. Η πίτα διαβάζεται από τον ιερέα, στον οποίο δίνεται και μια λίστα με τα ονόματα των μελών της οικογένειας και αυτής που την παρασκεύασε. Στη συνέχεια μοιράζεται στους πιστούς ως ευλογία αλλά κι ως ένδειξη κοινωνικής αλληλεγγύης, προκειμένου να εκπληρωθεί και το αίτημα του τάματος.

"Ευλόγησον τα δώρα ταύτα και τους ταύτα σοι προσκομίσαντας, εις δόξαν σήν και τιμήν του αγίου ενδόξου μεγαλομάρτυρος Φανουρίου.

Παράσχου δέ, αγαθέ, τοις ευπρεπίσασι τους πλακούντας τούτους, πάντα τά εγκόσμια καί υπερκόσμια αγαθά σου.

Εύφρανον αυτούς εν χαρά μετά του προσώπου σου, δείξον αυτοίς οδούς προς σωτηρίαν"...

ΚΕΙΜΕΝΟ - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΜΑΡΚΟΥ

(Με πληροφορίες από το διαδίκτυο)